Zoeksysteem stoffen
Gevaarsindeling
PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen ) is een verzamelnaam voor per- en polyfluoralkylstoffen. Veel van deze stoffen zijn schadelijk voor mens en milieu en kunnen door industrieën worden uitgestoten. Sinds 2024 zijn PFAS als groep toegevoegd aan de lijst voor prioritaire actie van OSPAR (Prioritaire stoffen van de Oslo-Parijs Conventie ). Deze OSPAR-lijst is een van de wettelijke bronnen voor de identificatie van ZZS (Zeer Zorgwekkende Stoffen ) in het Bal (Besluit Activiteiten Leefomgeving ). Door deze toevoeging zijn nu alle PFAS als ZZS aangemerkt. Als er bij een bedrijf PFAS vrijkomen, geldt daardoor een minimalisatieplicht voor emissies naar lucht en water. Het ministerie IenW (Infrastructuur en Waterstaat ) heeft dit in een Kamerbrief bekend gemaakt.
Wettelijk kader
In Artikel 5.22a van het Bal staan de criteria voor ZZS beschreven. Een van deze criteria is opname op de OSPAR-lijst voor prioritaire actie. Dit is een lijst van stoffen die schadelijk zijn voor het mariene milieu. De OSPAR-conventie gebruikt deze lijst om maatregelen te nemen tegen emissies van deze stoffen, met als doel het milieu te beschermen. Recent zijn PFAS aan deze lijst toegevoegd, waardoor deze stoffen automatisch voldoen aan de ZZS-criteria. Sommige afzonderlijke PFAS-verbindingen waren al eerder als ZZS aangemerkt op basis van andere ZZS-criteria.
OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development )-definitie
In het onderliggende achtergrondrapport van OSPAR staat dat het hier gaat om alle verbindingen die voldoen aan de PFAS-definitie van de OECD. Kort samengevat betreft dit alle stoffen die ten minste één volledig gefluoreerde methylgroep (-CF3) of methyleengroep (-CF2-) bevatten, zonder dat er waterstof (-H), chloor (-Cl), broom (-Br) of jood (-I) aan gebonden is. Onder deze definitie vallen meer dan 10.000 verschillende verbindingen. De OECD heeft bij deze definitie een handleiding opgesteld met praktische voorbeelden en uitleg.
PFAS op de ZZS lijst
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) is verantwoordelijk voor het bijhouden van de ZZS-lijst. Niet alle individuele stoffen worden op deze lijst geplaatst. De groepsvermelding “per- en polyfluoralkylstoffen” is wel aan de ZZS-lijst toegevoegd. Verder zijn alle PFAS die in ons zoeksysteem staan en die nog niet op de ZZS-lijst stonden, aan de ZZS-lijst toegevoegd. De PFAS die al op de lijst met potentiële ZZS stonden, zijn daaruit verwijderd.
ZZS PFAS-tool
In opdracht van het ministerie van IenW heeft het RIVM een digitale tool ontwikkeld waarmee kan worden gecontroleerd of een stof voldoet aan de OECD-definitie van PFAS. Gebruikers kunnen een CAS-nummer of de chemische structuur van de stof (in de vorm van een SMILES-code) invoeren. Op pagina 5 van de ZZS similarity tool gebruikershandleiding staat hoe je SMILES-codes kan vinden. De tool geeft vervolgens aan of de stof voldoet aan de OECD-definitie van PFAS en of de stof dus een ZZS is. Ook toont de tool specifieke substructuren die verklaren waarom de stof onder de PFAS-definitie valt. De ZZS PFAS tool is een hulpmiddel voor overheden en bedrijven bij de uitvoering van het ZZS-emissiebeleid en PFAS.
Mocht de uitkomst zijn dat de gezochte stof geen PFAS is, wees er dan van bewust dat de stof een ZZS kan zijn vanwege andere criteria. Gebruik dan als hulpmiddel de ZZS-lijst.