Zoek stoffen
Normen voor
consumenten
Contaminanten zijn stoffen die onbedoeld in voedsel of diervoeder voorkomen. Contaminanten kunnen schadelijk zijn voor de (volks)gezondheid.
Contaminanten kunnen vanuit het milieu in ons voedsel terecht komen (milieucontaminanten), zoals dioxine, PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) en zware metalen. Door het bereiden van voedsel kunnen ook onbedoeld stoffen gevormd worden (procescontaminanten), zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen en acrylamide. Natuurlijke toxinen kunnen ook in voedsel voorkomen, bijvoorbeeld vanuit schimmels of vanuit planten. Contaminanten in diervoeder kunnen door overdracht naar vlees, melk of eieren in ons voedsel terecht komen.
Risico's
De risico’s van contaminanten hangen af van hun toxische eigenschappen en de hoeveelheid die je er van binnenkrijgt. Door het maken van een risicobeoordeling is te onderzoeken of nadelige gezondheidseffecten kunnen optreden.
Voor contaminanten kunnen gezondheidskundige grenswaarden worden vastgesteld. Deze waarden geven aan hoeveel een mens zonder risico voor de gezondheid kan binnenkrijgen. Voor levenslange inname kan een zogenaamde Toelaatbare Dagelijkse Inname (TDI) worden vastgesteld. Voor stoffen die bij kortdurende inname al een risico kunnen inhouden, wordt een Acute Referentie Dosis (ARfD) vastgesteld.
Wettelijk kader
Wereldwijde regels
De Codex Alimentarius (Codex) is een VN (Verenigde Naties)-formum onder de FAO en de WHO. Dit forum ontwikkelt internationale standaarden voor voedselproducten, zoals Maximum Limieten (ML (Maximum Level)'s) voor contaminanten. Deze Codex ML's worden vastgelegd in de GSCTFF(PDF) (Algemene Standaard voor Contaminanten en Toxinen in Voedsel en Diervoeder).
De Codex standaarden krijgen een wettelijke status als zij in nationale of regionale (zoals EU (Europese unie)) wetgeving worden overgenomen. De WTO hanteert de Codex standaarden bij handelsconflicten. Daarmee zijn zij in de praktijk ook zonder wettelijke status wel bindend.
Europese wetgeving
De regelgeving voor contaminanten in voedsel staat in Verordening (EEG) 315/93. De EU maximumgehalten voor contaminanten zijn vastgelegd in Verordening (EG) 1881/2006. Een overzicht van EU wetgeving over verontreinigingen in voedsel vindt u onder “EU - contaminanten”.
Nederlandse wetgeving
Verordening 2023/915 geldt ook in Nederland. Er zijn daarom nog maar enkele nationale maximumgehalten voor contaminanten opgenomen in de Warenwetregeling Verontreinigingen in levensmiddelen. Een overzicht van de in Nederland geldende wetgeving voor contaminanten in voedsel vindt u op de website van het Regulier overleg warenwet.
Naast het vaststellen van maximumgehalten worden ook andere methoden gebruikt om blootstelling aan contaminanten te beperken. In de Regeling vangstverbod aal en wolhandkrab is bijvoorbeeld vastgelegd dat het vangen van paling en wolhandkrab verboden is uit bepaalde vervuilde gebieden.
Instituten rond voedsel
Wereldwijd
Het wetenschappelijke comité JECFA van de FAO (Food and Agriculture Organization van de Verenigde Naties) en WHO (World Health Organization) stelt risicobeoordelingen op. Op basis van deze risicobeoordelingen concludeert het Codex Comité voor Contaminanten in Voedsel of het nodig is om CODEX standaarden (zoals ML's) voor contaminanten vast te stellen.
Europa
Het Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM (Panel on Contaminants in the Food Chain) Panel) van de FSA is belast met de risicobeoordeling van contaminanten. In de factsheet “Food contaminants(PDF)” staat aangegeven hoe de EU zorgt voor veilig voedsel.
Nederland
- De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)) onderzoekt de veiligheid van voedsel en controleert daarbij ook op het voldoen aan de geldende wetgeving voor contaminanten. Het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en de NVWA bepalen of er maatregelen nodig zijn. Zij kunnen daarbij aan het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) vragen om eerst een risicobeoordeling uit te voeren.
- Het Voedingscentrum geeft informatie over gezond, duurzaam en veilig eten.
- Voor de Nederlandse inbreng in de Codex Alimentarius onderhoudt het ministerie van LVVN een Nederlandse Codex website.