Cosmetica gebruiken we dagelijks voor onze persoonlijke verzorging en hygiëne. Het gaat bijvoorbeeld om zeep, shampoo, badschuim en scheergel. Daarnaast kunnen cosmetica een verfraaiend en camouflerend effect hebben (make-up) of bescherming bieden tegen effecten van buitenaf (zonnebrandcrèmes, tandpasta).
Risico's
Cosmetica zijn bedoeld om in contact te komen met het lichaam. Bij normaal gebruik mogen er geen nadelige gezondheidseffecten optreden. Dit wordt onderzocht in een risicobeoordeling. Daarbij wordt uitgegaan van de voorgestelde wijze van toepassing (bijvoorbeeld op de huid smeren of sprayen) en de gebruikte of voorgestelde concentraties / doseringen. Daarnaast wordt gekeken naar de opname door de huid en de gevaarseigenschappen van de ingrediënten.
Klachten?
Ondanks deze zorgvuldige veiligheidsbeoordeling kan het gebruik soms tot klachten leiden. De meeste cosmeticaklachten gaan over reacties van de slijmvliezen en de huid. Contacteczeem door irritatie of allergie zijn de belangrijkste huidklachten. Cosmeticaklachten kunt u melden bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).
Wettelijk kader
Europese wetgeving
Cosmetica moeten voldoen aan de eisen in de Cosmetica Verordening 1223/2009/EG (PDF). Daarnaast beoordeelt het Wetenschappelijk Comité voor Consumenten Veiligheid (SCCS (Scientific Committee on Consumer Safety)) de veiligheid van een aantal cosmetica ingrediënten (zoals UV (Ultraviolet) filter, haarkleurstoffen, conserveringsmiddelen).
Kankerverwekkende, mutagene en reproductietoxische (CMR (Kankerverwekkende, mutagene (genetische verandering veroorzakende) en/of reproductietoxische (giftig voor de voortplanting) stoffen)) stoffen (CLP Verordening 1272/2008/EG) mogen in principe niet in cosmetica gebruikt worden, tenzij aan bepaalde condities wordt voldaan. Zo moet er een veiligheidsbeoordeling van het SCCS zijn, waaruit blijkt dat er geen risico is voor de consument. Deze CMR stoffen en andere, bijvoorbeeld allergene, stoffen mogen tot een maximale concentratie in cosmetische producten gebruikt worden. De ingrediënten van cosmetische producten moeten op het etiket vermeld worden met hun INCI namen, waarbij nanomaterialen duidelijk moeten zijn aangegeven.
Producenten moeten een veiligheidsdossier opstellen voor ieder cosmetisch product dat ze op de markt brengen. Van ingrediënten die het SCCS niet heeft beoordeeld, moet de fabrikant zelf de veiligheid aantonen.
Meer EU wetgeving rond cosmetica.
Nederlandse wetgeving
De Europese cosmeticaverordening is direct van toepassing in alle EG (Europese Gemeenschap) lidstaten. Een Nederlandse implementatie is nodig om de verordening te kunnen handhaven. Daartoe is het Warenwetbesluit cosmetische producten 2011 gepubliceerd, waarmee de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) de Cosmeticaverordening in Nederland kan handhaven.
Alternatieven voor dierproeven
Volgens de Wet op Dierproeven is sinds 1997 het gebruik van dierproeven voor de ontwikkeling van cosmetische producten verboden in Nederland. In de Europese Cosmetica Verordening is vastgelegd dat vanaf 2009 geen dierproeven meer mogen worden verricht voor het testen van ingrediënten van cosmetica. Vanaf 2013 geldt een handelsverbod voor ingrediënten en cosmetische producten die zijn getest op proefdieren. Echter, voor het garanderen van de veiligheid van ingrediënten in cosmetische producten blijven testen noodzakelijk. Inmiddels zijn er talrijke alternatieve proefdiervrije methoden ontwikkeld. Een aantal van deze methoden is ook goedgekeurd voor het testen van de veiligheid van ingrediënten in cosmetica. Het aantal geschikte alternatieven is echter nog onvoldoende om het gebruik van dierproeven compleet overbodig te maken. De SCCS geven in hun guidance document onder andere aan hoe alternatieve testmethoden gebruikt kunnen worden in de risicobeoordeling van cosmetica.
Lees meer in het JRC (Joint Research Centre) rapport alternatieven voor dierproeven en op de website van EURL ECVAM.
Overige informatie
- DG (Directorate-General) GROW heeft een uitgebreide website over cosmetica. Op de site van het SCCS vindt u de opinies over de veiligheid van stoffen in cosmetica.
- Het SCCS heeft een guidance document opgesteld voor het testen en beoordelen van de risico’s van stoffen in cosmetica.
- Meer over cosmetica is te vinden op de website van de Nederlandse Cosmetica Vereniging en op de
- Website van het NVWA.