Consumenten
Kring van winkelwagens

Normen voor 

consumenten

Contaminanten zijn stoffen die onbedoeld in voedsel of diervoeder voorkomen. Contaminanten kunnen schadelijk zijn voor de (volks)gezondheid.

Contaminanten kunnen vanuit het milieu in ons voedsel terecht komen (milieucontaminanten), zoals dioxine en zware metalen. Door het bereiden van voedsel kunnen ook onbedoeld stoffen gevormd worden (procescontaminanten), zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Natuurlijke toxinen kunnen in voedsel voorkomen, bijvoorbeeld vanuit schimmels of vanuit planten.  Contaminanten in diervoeder kunnen door overdracht naar vlees, melk of eieren in voedsel terecht komen.

Risico's

De risico’s hangen af van de toxische eigenschappen van de contaminanten en de hoeveelheid die iemand er van binnenkrijgt. Door het maken van een risicobeoordeling is te onderzoeken of nadelige gezondheidseffecten kunnen optreden.
Voor contaminanten kunnen gezondheidskundige grenswaarden worden vastgesteld. Deze waarden geven aan hoeveel een mens zonder risico voor de gezondheid kan binnenkrijgen. Voor levenslange inname wordt een zogenaamde Toelaatbare Dagelijkse Inname (TDI) vastgesteld. Voor stoffen die bij kortdurende inname al een risico kunnen inhouden, wordt een Acute Referentie Dosis (ARfD) vastgesteld.

Wettelijk kader

Wereldwijde regels

De Codex Alimentarius (Codex) is een VN Verenigde Naties (Verenigde Naties)-organisatie onder de FAO (Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties) en de WHO. Dit forum ontwikkelt internationale standaarden voor voedselproducten, waaronder Maximum Limieten (ML Maximum Level (Maximum Level)'s) voor contaminanten. Deze Codex ML's zijn vastgelegd in de GSCTFF (Algemene Standaard voor Contaminanten en Toxinen in Voedsel en Diervoeder).
De Codex standaarden krijgen een wettelijke status als zij in nationale of regionale (zoals EU Europese unie (Europese unie)) wetgeving worden overgenomen. De WTO (Wereldhandelsorganisatie) hanteert de Codex standaarden bij handelsconflicten. Daarmee zijn zij in de praktijk ook zonder wettelijke status wel bindend.

Europese wetgeving

De regelgeving voor contaminanten en natuurlijke toxinen in voedsel staat in Verordening (EEG) 315/93. De EU ML's voor contaminanten en toxinen zijn vastgelegd in Verordening (EG) 1881/2006. Een overzicht van EU wetgeving over verontreinigingen in voedsel vindt u onder “EU - contaminanten”.

Nederlandse wetgeving

De Verordening (EG) 1881/2006 geldt ook in Nederland, de daarin aangegeven EU limieten vervangen bestaande nationale limieten. Er zijn daarom nog maar enkele nationale limieten voor contaminanten opgenomen in de Warenwetregeling Verontreinigingen in levensmiddelen. Een overzicht van de in Nederland geldende wetgeving voor contaminanten in voedsel vindt u op de website van het Regulier overleg warenwet.

Naast het vaststellen van ML's worden ook andere methoden gebruikt om blootstelling aan contaminanten te beperken. In de Regeling vangstverbod aal en wolhandkrab is bijvoorbeeld vastgelegd dat het vangen van paling en wolhandkrab  verboden is uit bepaalde vervuilde gebieden.

Instituten rond voedsel

Wereldwijd

Het wetenschappelijke comité JECFA van de FAO Food and Agriculture Organization van de Verenigde Naties (Food and Agriculture Organization van de Verenigde Naties) en WHO World Health Organization (World Health Organization) stelt vast risicobeoordelingen op.  Op basis van deze risicobeoordelingen concludeert het Codex Comité voor Contaminanten in Voedsel of het nodig is  om standaarden (zoals ML's) voor contaminanten en toxinen vast te stellen. 

In Europa

Het EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM Panel on Contaminants in the Food Chain (Panel on Contaminants in the Food Chain) Panel) is belast met de risicobeoordeling van contaminanten in voedsel en diervoeder. In de factsheet “Food contaminants” staat aangegeven hoe de EU zorgt voor veilig voedsel.

In Nederland

  • De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)) onderzoekt de veiligheid van voedsel en controleert daarbij ook op het voldoen aan de geldende wetgeving voor contaminanten en toxinen. Het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en de NVWA bepalen of er maatregelen nodig zijn. Zij vragen vaak eerst aan het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) om een risicobeoordeling te maken.
  • Het Voedingscentrum geeft informatie over gezond, duurzaam en veilig eten.
  • Voor de Nederlandse inbreng in de Codex Alimentarius onderhoudt het ministerie van LNV Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) een Nederlandse Codex website.